Verras! Over fruitig schrijven

Jet Hopster
Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin
Share on email

Allemaal leuk en aardig, dat begrijpelijk schrijven, maar het wordt ook snel saai. Met woorden kun je zoveel meer. Wil je aandacht voor je tekst? Probeer dan je lezer te verrassen. Een paar tips.

Schrijf beeldend

Ons brein is visueel ingesteld. Een beeld zegt meer dan duizend woorden, maar met goedgekozen woorden kun je die beelden prachtig oproepen.

‘Ze had de handen van iemand die veel geredderd heeft in haar leven.’ Woorden van de Amersfoortse stadsdichter Eva Vleeskruyer. Dat redderen zie je voor je – nog meer dan die handen misschien – dat is een krachtig beeld.

Ander voorbeeld. Tot mijn eigen verbazing en spijt heb ik deze zin niet genoteerd dus het citaat is niet helemaal juist, maar het gaat om de tweede helft: ‘Hier woedt een oorlog/crisis maar twee straten verderop doet de groenteboer de andijvie in de aanbieding.’ Dat blijft hangen, die andijvie, door het contrast tussen zoiets groots en zoiets concreets en alledaags. Als er had gestaan ‘maar in de rest van de wereld gaat het leven gewoon verder’ had ik eroverheen gelezen.

Schrijf zoals je praat

Het is op zich al verfrissend als je wat meer schrijft zoals je praat. Veel mensen zijn geneigd stijver te schrijven dan te praten. Als je dichter op spreektaal zit, is je tekst toegankelijker en kun je je lezer verrassen.

Op menukaarten in restaurants zie je ook steeds meer informeels. ‘Carpaccio op het keukenblok geklopt (sorry voor het lawaai) €10.’ Dat is vaak leuk om te lezen, mits met mate en niet al door tien andere restaurants exact zo ‘fris’ geformuleerd.

Druk je krachtiger uit  

Blaas je woorden eens wat op, versterk ze. Mijn moeder deed dit graag: die jaagde nietjes door A4’tjes, rende naar Albert Heijn om wat makkelijks te grijpen, die brulde maar wat, die gooide een zoom in gordijnen (maar was vaardiger met de nietmachine) en bokste haar boeken terug in de kast.

Ben je in je teksten altijd positief? Dat gaat op den duur vervelen, al dat licht en in je kracht staan. Dan is het een prettige verrassing als je ook eens wat agressiever uit de hoek komt. Je lezer zal opgelucht ademhalen, jij bent ook maar een mens. Wind je je ergens over op? Druk je dan eens wat harder uit. Vooral als je normaal gesproken keurig bent in je schrijven, komt een beetje bot al lekker krachtig over. Niet van dat benauwde! Voor jezelf is het ook heel bevrijdend.

Japke Bouma schreef pas een stuk in NRC over haar afkeer van verkleinwoordjes:

‘Maar ook in de zorg struikel je over de verkleinwoorden. Daar zeggen ze: “U voelt straks een prikje” vlak voordat ze een holle naald met een meter doorsnede in je arm jassen. Of je krijgt een “roesje” waar je vier uur knock-out van bent. Of een “uitstrijkje”. Mijn huisarts zegt inmiddels “uitstrijk” en ik ben haar daar dankbaar voor, kom op zeg. Met je eendebek.’

Lees 

Laat je inspireren! Lees boeken, kranten, reclameteksten, blogs, recensies, gedichten, korte verhalen, columns. Kijk de kunst af van schrijvers die jij graag leest. De meeste grote schrijvers zijn zelf ook al lezend zo groot geworden. Lezen helpt om je eigen stijl te ontwikkelen, je stem te vinden.

Wat spreekt jou aan? Welke teksten / zinnen / woorden doen jouw hart harder kloppen? Onderschat niet het belang van deze literaire cardio.

Zelf ben ik fan van Marleen Pelle, boekverkoper in Arnhem. Die zegt dingen als: ‘Volgende week verschijnt er een graphic novel over de vagina. Commercieel gezien zijn non-fictie stripboeken over gynaecologische onderwerpen geen inkoppertjes. Maar deze krijgt een etalage, de mooiste plek op de toonbank en een dwingende aanbeveling van mij en mijn collega’s. We hebben goede hoop op een bestseller. Ik vind dit een on-mis-baar boek voor iedereen die een vagina heeft, of er wel eens mee in aanraking komt.’

Don’t overdo it

Ben je lekker aan het experimenteren met dat fruitige schrijven, dan kun je gemakkelijk doorslaan. Te veel van het goede werkt averechts. Heb je een nieuwe tekst geschreven? Leg hem dan even weg en herlees je zinnen de volgende dag. Of laat iemand meelezen.

Lijst

Houd een lijst bij van woorden en zinnen die je verrassen. De voorbeelden die ik hier noem heb ik allemaal driftig genoteerd toen ik ze las. (Behalve dan die andijvie.) Als je dan eens zit te ploeteren op een nieuwe tekst, lees je lijst dan door. Dat geeft bakken inspiratie.

Veel plezier met schrijven, lezen en met goeie zinnen jatten noteren. En de eerste die die zin met die andijvie weet te traceren, wint een jaar lang gratis andijvie.

Update: Nanda uit Zweden kan wat beter Googelen dan ik en vond de bron van de andijvie-zin. De strekking van de eerste helft was niet helemáál goed blijven hangen:

Het is als met massademonstraties: als je erbij bent is het alsof de hele wereld om één ding draait, maar twee straten verderop doet de groenteboer de andijvie in de aanbieding. (Tom-Jan Meeus, NRC)

Jet Hopster

Jet Hopster

Andere berichten

2 reacties

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.